Tegoroczny trzydniowy festiwal Solidarni z Białorusią 2013 (21-23.03) odbył się pod hasłem Białoruska Kultura Niezależna. W trakcie zaprezentowali się niezależni białoruscy artyści, tworzący w ojczystym języku.
Wydarzenia zorganizowane w ramach festiwalu odbyły się na Uniwersytecie Gdańskim w Nadbałtyckim Centrum Kultury, a także w klubie Buffet.
21 marca, w Sali Konferencyjnej Biblioteki Uniwersytetu Gdańskiego, odbyła się debata na temat białoruskiej kultury zaangażowanej, z udziałem wokalistki zespołu FolkRoll – Nasty Niakrasavej i menagerem kultury białoruskiej w Polsce – Igorem Znykiem (prowadzenie: Tomasz Olszewski z Radia Gdańsk), po której wyświetlony został film dokumentalny o performance Pawła Althamera w Mińsku, teledysk legendarnego białoruskiego zespołu NRM Pramień, a także najnowszy film o młodej muzyce rockowej na Białorusi Język. Muzyka. Młodość.
Debata wniosła wiele w trójmiejski dialog społeczno-kulturowy – przybliżając zebranym specyfikę białoruskiej kultury. Przede wszystkim podkreślone zostało, iż nie można przyrównywać aktualnej sytuacji na Białorusi do obrazu Polski lat 80-tych, gdyż mimo fasadowych podobieństw, system białoruski jest diametralnie inny od polskiego, podobnie jak odmienna jest świadomość narodowa. Poruszone zostały również kwestie formalnego egzystowania produktów kultury na białoruskim rynku, która wedle słów Nasty Niakrasavej, nie mogąc znaleźć ujścia w „głównym wejściu”, zawsze znajduje swoją drogę „bocznymi furtkami”. Głównym tematem rozmowy była możliwość bezkolizyjnego istnienia niezależnej kultury, w otoczeniu dyktatury, do którego przyczynkiem był dokument o performance polskiego artysty, Pawła Althamera, zrealizowanego w ubiegłym roku w Mińsku. Performance Althamera nawiązywał do przedcywilizacyjnych zwyczajów ludzkości, wędrówki ku słońcu, która tak prosta w swej istocie, posiada wybitnie uniwersalny i bliski wszystkim kulturom wydźwięk. Tuż przed świtem, po koncercie zespołu NRM, grupa około tysiąca ochotników wyruszyła ulicami Mińska (nazywanego Miastem Słońca) ubrana w złote kostiumy, by przywitać słońce. Celem wydarzenia było pokazanie, iż można zrealizować śmiałe wydarzenie kulturalne, nie narażając się przy tym na agresywne reakcje władz. Drugim znaczącym tematem debaty była kwestia języka białoruskiego, który stał się obecnie językiem inteligencji i kultury, a zarazem polem formalnego sprzeciwu wobec reżimu Alaksandra Łukaszenki.
22 marca zaprosiliśmy do Nadbałtyckiego Centrum Kultury na wystawę prac Niki Sandros – Zadrapania, a także koncert Zmiciera Wajciuszkiewicza (legendarnego białoruskiego barda, wpisanego obecnie na tzw. „czarną listę”) i zespołu FolkRoll z Nastą Niakrasavą, tworzących awangardową muzykę folk natchnioną muzyką białoruskiej wsi. Koncert Wajciuszkiewicza był dla gości niespodzianką, możliwą do zrealizowania przy wsparciu wielu organizacji; Zmicier Wajciuszkiewicz podczas koncertu promował swój najnowszy materiał, inspirowany poezją Rafała Wojaczka. FolkRoll natomiast czarował wokalem niesamowitej Nasty Niakrasavej (znanej polskiej publiczności z udziału w projekcie R.U.T.A), prezentując niezwykle dojrzałe i przemyślane połączenie instrumentalnej awangardy z białoruskimi pieśniami ludowymi. Część materiału Nasta wykonała acapella, zaskakując publiczność pięknem swego głosu. Projekt FolkRoll jest ukłonem profesjonalnych muzyków, w stronę swych korzeni – pokazującym, iż współczesna kultura białoruska może być tworzona na najwyższym poziomie.
Wydarzenia tegorocznego festiwalu zamknął żywiołowy koncert w klubie Buffet (23 marca), na terenie Stoczni Gdańskiej, gdzie zagrali dla nas: polski-francuski zespół Différent i dwa zespoły z Białorusi: Harotnica i :B:N:. Buffetową publiczność rozgrzała kolejna niespodzianka festiwalu – francuskojęzyczny zespół z Trójmiasta Différent. Kolejny zespół,: B:N: (Biaz Nazwy), zaprezentował materiał ze swej najnowszej płyty Krok za krokam, porywając salę mocnym, zaangażowanym rockiem. Mocnym akordem kończącym cały festiwal był widowiskowy koncert Harotnicy, zespołu złożonego z 7 muzyków, którego występ ostatecznie udowodnił, iż festiwal Solidarni z Białorusią jest już solidną i sprawdzoną marką, posiadającą swoją stałą i wierną publiczność.
Tegoroczny festiwal pokazał, że Białoruś to nie tylko dyktatura – to przede wszystkim bogata kultura, której rozkwit wpływa na świadomy rozwój tożsamości jej odbiorców. W obliczu reżimu, białoruscy artyści stają się katalizatorami zmian, a kultura – areną politycznej walki, gdzie ojczysty język jest najskuteczniejszym narzędziem w drodze do zmian.
Projekt odbył się przy wsparciu finansowym Urzędu Miejskiego w Gdańsku, Uniwersytetu Gdańskiego, a także Europejskiego Centrum Solidarności.
Organizatorzy: Studenckie Koło Naukowe UG Mozaika, Gdańskie Towarzystwo Promocji Kultury Akademickiej, Kulturalny Kolektyw UG, ACK Alternator, Europejskie Centrum Solidarności, Nadbałtyckie Centrum Kultury.
Współpraca: Świetlica Krytyki Politycznej w Trójmieście, Instytut Sztuki Wyspa, Klub Buffet, Inicjatywa Wolna Białoruś.
